Tết Âm lịch và truyền thống người Việt

Thường vào những dịp cuối năm với bề bộn lo toan ngày Tết, ai ai cũng đều chăm chú vào từng tờ lịch phía dưới của ngày Âm lịch mà thường khi người ta ít chú ý đến ngoại trừ phải tính các ngày giỗ, thôi nôi hay tang chế…

Với người dân Việt, điều đó hết sức bình thường như chuyện xuân đến rồi xuân đi. Bình thường gần đến nỗi không sợ nó mất đi, như nó vẫn tồn tại đó theo chiểu dài lịch sử dân tộc. Đó chính là lối sống và cách sống của người dân Việt, một đất nước thuần nông.

Chạnh nhớ lại thời u buồn của đất nước, kể từ khi làn sóng “Tây học” ùa sang, khi len lõi qua từng khe hở của vách lá đơn sơ căn nhà Việt thời khốn khổ cho đến khi  nhuốm  trắng hết màu “Tây dương”  thì ngang nhiên như cơn bão  phủ chụp lên đời sống  chúng ta những gam màu mang nhiều danh hiệu ”khai hóa” và “gieo rắc tin này, tin kia”, vì đối với làn sóng  này dân tộc chúng ta khi ấy  bị họ gọi là “dân mọi rợ”!

Trên tinh thần chung, người con dân Việt  dù trong hoàn cảnh nào không phải không biết khôn ngoan chắt lọc những điều đáng học, đáng  lưu giữ; còn lại với tầng lớp bần hàn, cộng thêm  với sự thành công của chính sách ngu dân hóa, thì tất cả những gì đến từ phương Tây cũng đều tốt đẹp cả. Ngay cả những thứ như mắm nêm, mắm tôm, cá kho, nước mắm…cũng bị khinh miệt và cho đó là nguyên nhân làm cho đầu óc con dân Việt chúng ta ngu đần, chậm tiến!
Với ngày Âm lịch và tết nguyên đán cũng không thoát khỏi ánh mắt và tư duy vong quốc đó. Cho đế tận ngày hôm nay,  lác đác vẫn còn lối tư duy đó len lõi  khắp đó đây, khi ẩn khi hiện, và mang rất nhiều mỹ từ cao cả, từ  “ưu tư phát triển, canh tân đất nước”  hoặc “phải phù hợp xu thế mới”cho đến  ý đồ  đã phá để tôn vinh văn minh phương Tây, không khó để nhận ra.

Ngày nay, các điều kiện thông tin truyển thông  giăng bủa khắp chốn, giúp ích rất nhiều cho việc khai mở tư duy đứng đắn. Chuyện Dưong Lịch hay Âm Lịch không còn là một góc khuất mờ tối  để cho các thế lực vong quốc có thể lợi dụng và tìm cơ hội lẻn vào  khuynh tả để thực hiện nhiều ý đồ đen tối trong thể tạng: vong quốc chính hiệu!

Với Dương lịch thì cũng năm bảy đường ý nghĩa của tự thân chính  nó, thí dụ như Dương lịch Chí Tuyến (đang tạm dùng chung hiện hành), Dương Lịch Thiên Văn (lịch Hindu và lịch Bengal), Phi Dương Lịch (chỉ dùng lịch ơ các nước truyền thống của mình) và Âm Dương lịch ( là loại âm lịch đất nước ta đang  sử dụng). Chỉ riêng loại Dương Lịch chí Tuyến thôi cũng có nhiều loại lịch gần giống nhau như Lịch Gregory, Juilus, Bahail, Alexandria, Iran (lịch Jalãli), Malayalam, Tamil và Dương Lịch Thái. Dương lịch được tính theo ngày tháng vị trí trái đất vận hành chung quanh mặt trời. Như vậy Dương lịch mà thế giới đang dùng Dương Lịch Chí Tuyến (Gregory) chỉ là một trong  nhiều tiêu biểu có  xác xuất gần như nhau. Nó được tạm dùng làn thời hiệu để tính toán ngày tháng năm, hổ trợ các  mặt hoạt động chính trị, xã hội trong đời sống  của con người. Nếu trước thời hiệu 2000 năm thì cũng đã có cách tính “trước công nguyên”, và từ đó ngược về sau này thì gọi là “sau công nguyên). Ngoài ra nó được sử dụng không vì mục đích  tôn xưng  một cá thể nào  hay vì bất cứ một mưu đồ nào như một vài suy tư thiển cận thường rêu rao. Đó là chưa xét sâu đến không gian, thời gian và những áp lực khuynh đảo mà loại Dương lịch Chí tuyến- Gregory ấy “được “ tính dùng tạm cho đến hôm nay.
Với các lọa lịch  kể trên đây đều có một năm  bằng 365 ngày, đôi khi phải  bổ sung  thêm 1 hoặc 2 ngày vừa đủ vào một thời  khoảng nhất định để tạo thánh năm nhuận. Như vậy Dương Lịch cũng có năm nhuận bằng cách thức chia nhỏ vào từng tháng trong suốt ba năm một chu kỳ , khác với Âm Lịch  của chúng ta  là cũng  ba năm  tính chung vào một tháng, gọi là năm nhuận. Cho nên  nếu  còn đó những lối tư duy “Tây học” cho rằng Dương lịch chính xác hơn, văn minh hơn.v…v…thì hày nhìn lại dự tồn tại của  nền Âm lịch của đất nước Việt Nam chúng ta suốt mấy ngàn năm qua với mùi mắm nêm, mắm tôm, nước mắm vẫn còn nguyên  giá trị mặn mòi  của nó.

Với Âm lịch, theo các tài liệu nghiên cứu: Mỗi một chu kỳ thay đổi nóng lạnh là 364 ngày, trong khi một năm Ậm Lịch chỉ có 354 – 355 ngày, mp64i năm còn dư 10 – 11 ngày, Ba năm liền dư hơn một tháng. Do đó để phù hợp người xưa đã cộng thêm một tháng vào năm thứ ba, năm đó sẽ có 13 tháng gọi là “tháng nhuận”. Trái đất quay nghiêng quanh mặt trời(Ngày nay dựa trên cơ sở khoa học, chúng ta  có quyền nói lên điểu này và mạnh dạn xác nhận  mà khjông sợ bất kỳ áp lựa đe dọa nào dù là bó củi hay thanh gươm).một vòng quay này là cơ sở hình thành Dương Lịch. Do đó dùng cách chia tháng nhuận đễ tính lịch phù hợp vớpi chu kỳ thay đổi của thời tiết, tức là kết hợp giữa Âm Lịch và Dương lịch. Như vậy không còn là Âm Lịch thuần túy nữa mà là sự kết hợp giữa Âm Lịch và Dương Lịch. Và như thế, đất nước ta hiện đang sử dụng lịch Âm Dương Lịch.

Năm 1968, chính phủ nước ta đã quyết định dùng loại Nông Lịch tính theo Dương Lịch để tính toán trùng khớp với múi giờ số 7 ( kinh độ 105 độ đông) đi qua thủ đô Hà Nội, thay thế cho lạoi Âm Lịch cũ  tính toán theo múi giờ số 8 của Trung Quốc (kinh độ 120 độ đông) đi qua thủ đô Bắc Kinh của Trung Quốc.
Có Âm Lịch mới có tết Nguyên Đán, từ xưa  đến nay đất nước mình, Tổ Tiên mình đã  rất thông minh khi xác lập vị trí một xã hội nông nghiệp  làm đầu, để mùa xuân là mùa nông nhàn thành thơi, mở hội hè và cúng Kỳ Yên tưởng nhớ các bậc Tiền Hiền  đi trước đã có công khai  khẩn. (Tiền Hiền khai Khẩn, Hậu Hiền Khai Cơ).
Âm Lịch  nước ta gắn liền thiết yếu với Phật giáo như chung một vận mệnh. Nếu như các ngày kỷ niệm những vị anh hùng dân tộc và đặc biệt  Giỗ Tổ Hùng Vương đều phải  căn cứ vào ngày tháng Âm Lịch thì Phật giáo chúng ta càng khắng khít hơn  với  các ngày kỷ niệm  chư Phật, Bồ Tát và chư liệt Tổ sư nhiểu thời đại. Như vậy xem thường Âm Lịch  tức xem nhẹ truyền thống dân tộc mình, tệ bạc với anh linh đất nước mà còn là phủ nhận và chà đạp  sự sống còn của lịch sử Phật giáo hai ngàn năm.
Khi ngày Giỗ Tổ Hùng Vương được chính thức công nhận là ngày quốc lễ qua văn bản quy phạm pháp luật số 84/2007/QH11 của Quốc Hội Nuớc CHXHCNVN do chủ tịch Nguyễn Phú Trọng đã ký, sửa đổi, bổ sung điều 73 của bộ luật lao động: Người lao động được nghĩ làm việc lĩnh nguyên  lương Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương (ngày mùng 10/3 âm lịch). Thì ngày tháng Âm lịch được hầu hết các báo đọc in trang trọng ngay ở đầu tựa  manchette. Các Đài phát thanh cũng thế.

Đặc biệt nhân đây cá nhân người viết bày tỏ tấm chân tình, xin được ca ngợi Đài TNND Tp.HCM đã từ rất lâu, lâu hơn rất nhiều trước khi có quyết định trên của Quốc hội, trong các bản tin buồi sáng đầu ngày (5giơ 30) đều  được các phát thanh viên đọc  lên ngày Âm lịch  rất rõ ràng và trang trọng, không ngừng nghĩ. Nếu kênh Truyền hình An Viên, một kênh  Phật giáo như giới thiệu, niềm tự hào của tăng, ni, phật tử cả nước, trong các bản tin “Ngày An Viên” đã tự ý bỏ hẳn  ngày  Âm Lịch ngay từ đầu mỗi bản tin (ngày 1 tháng 6/2014) đến nay, thì việc gìn giữ ấy của đài TNND Tp.HCM là một điểm son rất cần được  ca ngợi và nhân rộng.
Hãy trân trọng và quý yêu ngày tháng Âm lịch vì đó cũng là cách chúng ta  luôn ghi nhớ công ơn  các bậc  đi trước, gầy dựng cơ đồ Tổ quốc miên viễn hôm nay. Có  phản đối hoặc chế nhạo  hay không thì mấy ngày nay, có  đi  ngang các nhà  giáo dân thuộc khu giáo xứ sát bên hông nhà người viết, vẫn thấy người ta lựa đúng ngày rằm mà tuốt lá mai, và ngày “giải mả” 25 tháng chạp trong  cái gọi là “đất Thánh” vẫn thấy lác đác vài ngôi mộ được đốt nhan và cắm hoa, trông rất cảm động (dù “ngày lễ đốt đèn“ theo phương Tây  đầu tháng 10 Dương lịch họ đã làm).

May mà Âm lịch chúng ta vẫn còn để ngày Tết Nguyên Đán gọi mời những mái ấm đoàn viên.

Dương Như Tâm