Tiểu sử Trưởng lão HT.Thích Chơn Thiện (1942-2016)

TRƯỞNG LÃO HÒA THƯỢNG THÍCH CHƠN THIỆN

Thân thế

Trưởng lão HT.Thích Chơn Thiện, thế danh Nguyễn Hội, là đệ tử Đức cố Đại lão HT.Thích Tịnh Khiết, Đệ nhất Tăng thống GHPGVN Thống nhất, pháp danh Tâm Ngộ, pháp tự Chơn Thiện, pháp hiệu Viên Giác. Hòa thượng sinh ngày 1 tháng 12 năm 1942 (nhằm ngày 24 tháng 10 năm Nhâm Ngọ) tại làng Dưỡng Mong thượng, xã Phú Mỹ, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế.

Thân phụ là cụ ông Nguyễn Tiến, thân mẫu là cụ bà Nguyễn Thị Kiều. Sinh trưởng trong một gia đình gồm 10 anh chị em, Hòa thượng là con út. Vốn xuất thân trong gia tộc nhiều đời thâm tín Tam bảo, từ thuở nhỏ Hòa thượng đã sớm bộc lộ niềm tin và ý nguyện xuất thế. Từ năm đệ Tứ (lớp 9) khi đang theo học tại Trường Nguyễn Tri Phương và sau đó là Quốc Học, Hòa thượng đã phát nguyện trường trai, tích cực tham gia sinh hoạt Gia đình Phật tử tại tổ đình Tường Vân, thân cận phụng sự chư Tăng để học hỏi nếp sống phạm hạnh, được chư tôn đức ở tổ đình rất mực thương quý.

Chùa Tường Vân, nơi Hòa thượng xuất gia tu học với Đức Trưởng lão HT.Thích Tịnh Khiết

Giai đoạn xuất gia học đạo

Năm 1960, hội đủ duyên lành, Hòa thượng được Đức Tăng thống bấy giờ là trú trì tổ đình Tường Vân cho xuất gia, làm thị giả cho Ngài, và cho thọ Sa-di giới ngày 17 tháng 11 năm Quý Mão (1963) tại tổ đình Tường Vân. Bảy tháng sau, tức năm Giáp Thìn (1964), Hòa thượng được bổn sư cho thọ Cụ-túc giới tại  Đại giới đàn Quảng Đức, Việt Nam Quốc Tự, Sài Gòn, do Đức Đệ nhất Tăng thống GHPGVN Thống nhất, cố Đại lão Hòa thượng bổn sư Thích Tịnh Khiết, làm Đàn đầu.

Sau ngày thọ Cụ-túc giới, Hòa thượng được bổn sư gửi theo học chương trình cử nhân Phật học tại Pháp Hội và sau đó học cử nhân Văn khoa tại Đại học Vạn Hạnh, Sài Gòn.

Năm 1968, Hòa thượng tốt nghiệp cử nhân Văn khoa cùng cử nhân Phật học – Triết học Đông phương.

Từ tháng 8 năm 1968 đến tháng 3 năm 1969, Hòa thượng đảm nhiệm công tác Quản trị Nội xá Đại học Vạn Hạnh.

Từ năm 1969 đến năm 1972, Hòa thượng được cử sang du học tại Hoa Kỳ, theo học bổng Cơ quan Văn hóa Á châu (Asia Foundation) và tốt nghiệp cao học Tâm lý Giáo dục tại Đại học Ohio, Hoa Kỳ.

Hòa thượng bảo vệ xuất sắc luận án tiến sĩ tại Đại học Delhi, Ấn Độ, 1996
– Ảnh tư liệu do ĐĐ.Hương Yên cung cấp

Thời kỳ hành đạo

Sau khi về nước, từ năm 1972 đến năm 1975, Hòa thượng được cử làm Phó Giám đốc Sinh viên vụ đặc trách Hướng dẫn Tâm lý Giáo dục, Viện Đại học Vạn Hạnh, tham gia giảng dạy và đóng góp cho tạp chí Tư Tưởng, Vạn Hạnh.

Từ tháng 4 năm 1977 đến tháng 9 năm 1984, Hòa thượng được mời phụ tá Hòa thượng Thích Minh Châu, Viện trưởng Viện Phật học Vạn Hạnh, TP.Hồ Chí Minh, và làm Giảng sư tại Viện, đồng thời tham gia giảng dạy chương trình cao cấp Phật học tại Già Lam. Trong khoảng thời gian này, Hòa thượng đã nghiên cứu và biên soạn nhiều tác phẩm Phật học có giá trị trong lãnh vực học thuật và hành trì cho Tăng Ni và Phật tử.

Từ tháng 10 năm 1984 đến năm 1988, Hòa thượng là Giảng sư tại chùa Linh Sơn, TP.Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng. Trong thời gian làm Phật sự tại đây, pháp âm của Hòa thượng được ghi lại, trở thành định hướng tu tập cho rất nhiều giới trong và ngoài nước. Tại đây, Hòa thượng tiếp tục biên soạn một số tác phẩm Phật học có giá trị.

Từ năm 1988 đến tháng 7 năm 1992, Hòa thượng được mời phụ tá Viện trưởng kiêm Trưởng ban Học vụ, đồng thời tham gia giảng dạy tại Trường Cao cấp Phật học Việt Nam tại TP.Hồ Chí Minh (nay là Học viện Phật giáo VN tại TP.Hồ Chí Minh). Trong khoảng thời gian này, Hòa thượng là thành viên Ban Giám hiệu, đóng góp rất lớn vào việc biên soạn chương trình giáo dục Tăng Ni các cấp.

Từ tháng 8 năm 1992 đến tháng 6 năm 1996, Hòa thượng được cử sang du học tại Đại  học Delhi – Ấn Độ theo học bổng của Bộ Ngoại giao, Chính phủ Ấn Độ, tốt nghiệp phó tiến sĩ và bảo vệ thành công luận án tiến sĩ Phật học. Với luận án xuất sắc – Lý thuyết Nhân tính qua Kinh tạng Pali (The Concept of Personality Revealed through Panca Nikayas), Hòa thượng được Hội đồng Khoa học Đại học Delhi phê chuẩn học vị tiến sĩ Triết học, được Ủy ban Phát triển Nguồn nhân lực Ấn Độ (Human Resources Development Communitiy) đánh giá cao và được Tổng thống Ấn Độ mời tiếp kiến và ngợi khen.

Từ tháng 7 năm 1996 đến tháng 5 năm 2002, Hòa thượng được mời giữ chức vụ Phó Viện trưởng Thường trực Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam; Phó Viện trưởng Thường trực Học viện Phật giáo Việt Nam tại TP.Hồ Chí Minh; Trưởng ban Phật giáo Quốc tế T.Ư GHPGVN; Phó Trưởng ban Thường trực và Quyền Trưởng ban Giáo dục Tăng Ni T.Ư GHPGVN; là thành viên sáng lập và Trưởng ban Thư ký Hội đồng Phiên dịch và Ấn hành Đại tạng kinh Việt Nam.

Hòa thượng với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng –  Ảnh tư liệu do ĐĐ.Hương Yên cung cấp

Từ tháng 6 năm 2002 đến tháng 11 năm 2016, Hòa thượng được mời tham gia Đại biểu Quốc hội liên tiếp các khóa XI đến XIV; đảm nhận chức vụ Phó Chủ tịch Ủy ban Hòa bình Việt Nam; Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban T.Ư Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Ủy viên Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Cùng thời gian này, Hòa thượng đảm nhiệm Trưởng ban Giáo dục Tăng Ni T.Ư GHPGVN; Viện trưởng Học viện Phật giáo Việt Nam tại Huế.

Từ tháng 12 năm 2007, Hòa thượng được suy cử Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Trị sự GHPGVN.

Từ tháng 3 năm 2008, Hòa thượng được mời giữ chức vụ Tổng Biên tập Tạp chí Văn Hóa Phật Giáo.

Từ tháng 7 năm 2015, Hòa thượng được suy tôn ngôi vị Phó Pháp chủ Hội đồng Chứng minh GHPGVN.

Sau ngày Hòa thượng pháp huynh viên tịch, Hòa thượng được cung thỉnh làm viện chủ thiền viện Vạn Hạnh, TP.Hồ Chí Minh và sau đó được tông môn pháp phái thỉnh vào ngôi vị trú trì tổ đình Tường Vân, TP.Huế.

Hòa thượng và chư giáo phẩm lãnh đạo chủ tọa một hội nghị của Giáo hội – Ảnh: Bảo Toàn

Đóng góp cho Giáo hội và giáo dục Phật giáo

Trong sự nghiệp tu học của mình, Hòa thượng đã đóng góp rất lớn cho sự ổn định và phát triển của Giáo hội, thể hiện qua việc định hướng và xây dựng Giáo hội vững mạnh.

Công tác đối ngoại

Ngoài các chuyến công tác đối ngoại ở nước ngoài với vai trò Đại biểu Quốc hội, Hòa thượng đã nhiều lần đại diện cho GHPGVN làm trưởng đoàn tham dự nhiều hội nghị và hội thảo Phật giáo quốc tế được tổ chức ở các nước như Ấn Độ, Nhật Bản, Pháp, Mỹ; tham gia giao lưu hữu nghị với các giáo sĩ và trí thức tại Marocco; thực hiện nhiều chuyến đi hoằng pháp tại các nước châu Âu như Cộng hòa Pháp, Đức, Nga, Ukraine, Ba Lan, Cộng hòa Séc…

HT.Thích Chơn Thiện làm trưởng đoàn GHPGVN dự Thượng đỉnh Phật giáo Thế giới tại Nhật Bản, 2008
– Ảnh tư liệu do ĐĐ.Hương Yên cung cấp

Công tác xây dựng cơ sở vật chất và giáo dục

Năm 1995, Hòa thượng tham gia Ban Kiến thiết Học viện Phật giáo Việt Nam tại TP.Hồ Chí Minh, và làm Trưởng ban Xây dựng Học viện.

Từ năm 2009 đến năm 2013, Hòa thượng tiến hành các thủ tục xin cấp đất xây dựng cơ sở mới Học viện Phật giáo Việt Nam tại Huế. Lễ đặt đá khởi công xây dựng được long trọng tổ chức vào ngày 14 tháng 9 năm 2015, đến nay đã có 13 hạng mục được xây dựng hoàn tất và chuẩn bị đưa vào sử dụng.

Tháng 5 năm 2013, Hòa thượng cùng với chư tôn đức trong môn phái tổ đình Tường Vân tiến hành đại trùng tu ngôi tổ đình, và lễ khánh thành được tổ chức vào tháng 3 năm 2015.

Trong sự nghiệp giáo dục, ngoài việc tham gia điều hành các cơ sở giáo dục, Hòa thượng trực tiếp giảng dạy cho nhiều khóa học tại Đại học Vạn Hạnh, Học viện Phật giáo Việt Nam tại TP.Hồ Chí Minh và Học viện Phật giáo Việt Nam tại Huế; thuyết giảng Phật pháp cho Tăng Ni và Phật tử ở nhiều tỉnh thành; đóng góp tiếng nói trí tuệ cho các tạp chí và báo chí như Tư Tưởng Đại học Vạn Hạnh, báo Giác Ngộ, Tập văn của Ban Văn hóa T.Ư, tạp chí Văn Hóa Phật Giáo, báo Đại Biểu Dân Nhân. Đặc biệt, Ngài đã nỗ lực giới thiệu Pháp tạng Pali, kết nối thống nhất tư tưởng Phật giáo từ Nguyên thủy đến Phát triển.

Hòa thượng là tác giả của nhiều công trình nghiên cứu – Ảnh tư liệu do ĐĐ.Hương Yên cung cấp

Công tác nghiên cứu, biên soạn và dịch thuật

Bên cạnh đó, Hòa thượng còn tiêu biểu cho tiếng nói trí tuệ của một bậc chân nhân, thể hiện qua một số công trình nghiên cứu và dịch thuật giá trị, trở thành nguồn tài liệu căn bản cho việc tham cứu học tập và giảng dạy tại các cấp Phật học, cho việc thuyết giảng Phật pháp ở các tỉnh thành, đặc biệt cho việc vận dụng Phật pháp một cách sáng suốt và có hiệu quả nhằm đáp ứng cho các thách thức mang tính thời đại. Các công trình nghiên cứu và dịch thuật Hòa thượng để lại gồm:

I. Nghiên cứu biên soạn: (1) Phật học khái luận, (2) Tăng-già thời Đức Phật, (3). Tư tưởng kinh Pháp hoa, (4) Tư tưởng kinh Kim cang, (5) Tư tưởng kinh Địa Tạng, (6) Tư tưởng kinh Di Đà, (7) Những hạt sương, (8) Hoa ngọc lan, (9) Tư tưởng Việt Nam, (10) Bàn về Tây du ký của Ngô Thừa Ân, (11) The Concept of Personality Revealed Through the Panca Nikayas, (12) Tìm hiểu Trung bộ kinh, (13) Tìm vào thực tại, (14) Giáo lý Duyên khởi, (15) Hương còn mãi, (16) Tiếng hót Ca-lăng-tần-già, (17) Trí tuệ và Chân thành, (18) Tư tưởng Việt Nam: Nhân bản thực tại luận.

II. Biên dịch: (1) Nghiên cứu kinh Lăng-già (đồng dịch giả), (2) Lăng-già Đại thừa kinh (đồng dịch giả), (3) Lý thuyết Nhân tính qua Kinh tạng Nikayas, (4) Satipatthana – Trái tim thiền định của Phật giáo (The Heart of Buddhist Meditation), (5) Tìm hiểu đạo Phật (Buddhism Explained).

Hòa thượng với nụ cười an lạc quen thuộc – Ảnh: Nguyễn Văn Thịnh

Ghi nhận công đức

Với những đóng góp lợi lạc to lớn cho đạo và cho đời, Hòa thượng được Nhà nước và Giáo hội trân trọng ghi nhận và tặng thưởng nhiều huân chương, huy chương và bằng khen cao quý: Huân chương Độc lập hạng nhì (11-2011); Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ (12-2007); Huân chương Đại đoàn kết dân tộc của Chủ tịch nước (6-2014); Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp Dân vận của Ban Dân vận T.Ư (1/2015); Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp Đại đoàn kết dân tộc của Ủy ban T.Ư Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (9-2015); Bằng tuyên dương công đức của Chủ tịch Hội đồng Trị sự GHPGVN (9-2015).

Qua 75 năm hiện diện ở đời, với 52 hạ lạp, Hòa thượng đã tận tụy vì Đạo pháp và Dân tộc. Với trí huệ trong sáng, đức hạnh cao vời, Hòa thượng đã để lại nhiều tiếng thơm cho đạo và cho đời, đóng góp thiết thực vào việc xây dựng Giáo hội vững bền, đất nước phồn vinh, góp phần đưa Đất nước và Giáo hội hội nhập thế giới.

Hàng ngày, Hòa thượng vẫn dành thời gian thiền định – Ảnh tư liệu do ĐĐ.Hương Yên cung cấp

Với dáng vẻ thanh thoát, cách gợi chuyện nhẹ nhàng mà sâu lắng, cùng với nụ cười hoan hỷ, từ ái, Hòa thượng luôn để lại trong lòng mọi người niềm hân hoan quý kính sau những lần được tiếp xúc với Người. Thân giáo của Hòa thượng không chỉ là tấm gương mẫu mực cho Tăng Ni Phật tử mà còn đem lại những ấn tượng tốt đẹp về một mẫu tu sĩ Phật giáo trong quá trình dấn thân hành đạo. Vì lý do này, các vị lãnh đạo đất nước rất kính trọng và tán dương Hòa thượng:

Thuận theo quy luật vô thường, những việc cần làm đã làm xong, vào lúc 10 giờ 50 phút  ngày 8-11-2016, nhằm ngày 9 tháng 10 năm Bính Thân, Phật lịch 2560, Hòa thượng xả báo thân, an nhiên thị tịch tại tổ đình Tường Vân, để lại bao nỗi niềm kính tiếc cho GHPGVN, cho đất nước, cho tông môn Tường Vân, chư Tăng Ni và quần chúng Phật tử.

Nam-mô Lâm Tế tông, Tứ thập tam thế, Xuân kinh Tường Vân Tổ đình trú trì, Hồ Chí Minh thị Vạn Hạnh Thiền viện Viện chủ, Chứng minh Hội đồng Phó Pháp chủ, Trị sự Hội đồng Phó Chủ tịch Thường trực, húy thượng Tâm hạ Ngộ, tự Chơn Thiện, hiệu Viên Giác giác linh thùy từ chứng giám.

(Ban Tổ chức Tang lễ HT.Thích Chơn Thiện)