(QCB) – Sáng ngày 13 tháng 5 năm Giáp Thìn (18/6/2024) tại chùa Hải Tạng, xã Tân Hiệp, TP. Hội An (đảo Cù Lao Chàm) trang nghiêm tổ chức lễ húy nhật lần thứ 309 Thiền sư Hương Hải viên tịch.
Quang lâm tham dự tác lễ có chư tôn đức Tăng đạo tràng an cư Chúc Thánh và đông đảo đạo hữu Phật tử và khách thập phương về tham dự nhất tâm cầu nguyện.
Theo tiểu sử, Thiền sư Minh Châu Hương Hải (1628-1715) là vị cao Tăng của Phật Giáo thời Trịnh Nguyễn phân tranh. Tổ tiên ngài vốn người “xã Áng Độ, huyện Chân Phúc, phủ Đức Quang, Nghệ An”. Cụ tổ bốn đời của ngài là Trung Lộc hầu theo Tiên chúa vào “sinh sống ở xã Bình An Thượng thuộc Chu tượng phủ Thăng Hoa xứ Quảng Nam”. Xem thêm SỬ LIỆU VỀ THIỀN SƯ MINH CHÂU HƯƠNG HẢI tại đây!
Từ nhỏ ngài là người thông minh, hiếu học nên năm 18 tuổi đã thi đỗ Hương Tiến được bổ làm Văn Chức trong phủ Chúa Nguyễn Phúc Lan, sau đó được bổ làm quan Tri phủ Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị.
Năm 25 tuổi – bước đánh dấu trong cuộc đời của ngài – được làm quen với Thiền sư Lục Hồ Viên Cảnh, một vị du Tăng người Trung Hoa lúc bấy giờ đang hành đạo ở Đàng Trong và bắt đầu say mê nghiên cứu Phật học với vị Thiền sư này; 3 năm sau (năm 1655), ngài từ quan xuất gia với nhà sư Viên Cảnh với pháp danh là Huyền Cơ Thiện Giác, pháp tự là Minh Châu Hương Hải. Sau đó ngài còn học đạo với một du Tăng người Trung Hoa khác tên là Đại Thông Như Quang.
Sau khi xuất gia, ngài lên thuyền giăng buồm ra đảo Cù Lao Chàm (nay thuộc xã Tân Hiệp, TP.Hội An) lên núi Tim Bút La dựng thảo am để tu thiền, được 8 tháng thì gặp trở ngại, ngài trở về đất liền định lập am tại làng Bình Yên Thượng, huyện Lễ Dương, phủ Thăng Hoa để tiếp tục tu hành. Dân chúng Cù Lao Chàm đi tìm và rước ngài trở ra đảo tiếp tục hành đạo. Trong suốt thời gian 8 năm hành đạo tại đây, ngài có trở về đất liền để chữa bệnh và cầu an cho các quan lại lúc bấy giờ.
Tiếng lành đồn xa nên chúa Nguyễn Phúc Tần (Chúa Hiền) cho thỉnh ngài về kinh xây thiền viện để ngài giảng đạo. Các vương tôn công tử, công chúa, quan lại, dân chúng và quân lính đều theo ngài quy y, con số lên đến 1.300 người, thiền viện bây giờ trở thành một trung tâm Phật giáo nổi tiếng.
Trong số người đến quy y có quan thị nội giám Gia Quận Công ở xứ Đàng Ngoài là người thân cận của Chúa Trịnh thường xuyên lui tới chùa đàm đạo về Phật pháp với Thiền sư Hương Hải. Cũng chính vì việc này mà Chúa Hiền nghi ngờ ngài mưu phản và cho điều tra nhưng không tìm ra được chứng cứ nên sau đó trục xuất ngài ra khỏi kinh đô đưa về lại phủ Thăng Hoa, Quảng Nam.
Năm 55 tuổi, Thiền sư Hương Hải cùng hơn 50 đệ tử đóng thuyền vượt biển ra Bắc, đến Vinh – Nghệ An, ngài được Yến Quận Công đón tiếp nồng hậu, sau đó Chúa Trịnh cho đón ngài về Thăng Long xây am Chuẩn Đề ở Sơn Nam cho ngài tu hành. Suốt 17 năm tại đây ngài chuyên tâm tu hành và sáng tác.
Năm 70 tuổi (năm 1700), Thiền sư rời Sơn Nam, về sáng lập và trụ trì chùa Nguyệt Đường (tỉnh Hưng Yên) với mong muốn phục hồi Thiền phái Trúc Lâm đã có từ thời nhà Trần.
Đến năm Ất Mùi niên hiệu Vĩnh Thịnh thứ mười một (1715) đời Lê Dụ Tông, sáng ngày 13 tháng 5, Thiền sư tắm rửa xong, mặc áo ca-sa, ngồi kiết-già an nhiên thị tịch, thọ 88 tuổi. Môn đệ xây ngôi tháp ba tầng thờ ngài. Suốt một đời hoằng dương Chánh pháp, ngài đã đem hết sức mình phụng sự đạo pháp, đã để lại cho đời nhiều bản kinh dịch, tác phẩm chú giải có giá trị như: giải Pháp hoa kinh, giải Kim Cương lý nghĩa khai đạo, giải Sa-di giới luật, giải Phật Tổ tâm kinh…
Trước khi mất, Thiền sư đã phó chúc lại bài kệ:
Phiên âm Hán-Việt:
Thời đương bát thập bát
Hốt nhiên đăng tọa thoát
Hữu lai diệc hữu khứ
Vô tử diệc vô hoạt
Pháp tính đẳng hư không
Sắc thân như bào mạt
Đông độ ly ta bà
Tây phương liên ngạc pháp.
Dịch:
Tuổi đương tám mươi tám
Tọa thoát tự nhiên bỗng
Có đến cũng có đi
Không chết cũng không sống
Pháp tính giống hư không
Sắc thân như bọt mọn
Đông độ rời ta bà
Tây phương đài sen đón.
-Một số hình ảnh được ghi nhận:
Ban TTTT PG tỉnh Quảng Nam
